Η ενδομητρίωση είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος που επηρεάζει περίπου το 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας και συχνά προκαλεί χρόνιο πυελικό πόνο. Η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει έως 7-9 χρόνια λόγω των πολύπλοκων συμπτωμάτων, που συμπεριλαμβάνουν χρόνιο πόνο, δυσμηνόρροια, δυσπαρευνία και υπογονιμότητα, επηρεάζοντας σημαντικά τη φυσική και ψυχική λειτουργικότητα, την ποιότητα ζωής, καθώς και την κοινωνική και σεξουαλική ευεξία των γυναικών. Αυτό το άρθρο παρουσιάζει μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, που εξετάζει τις διαστάσεις και τα εργαλεία έκβασης σχετιζόμενα με τον ασθενή (PROMs), που χρησιμοποιούνται σε κλινικές μελέτες για το χρόνιο πυελικό πόνο λόγω ενδομητρίωσης. Τα βασικά ευρήματα δείχνουν μια σημαντική ασυνέπεια στην αξιολόγηση διαφόρων διαστάσεων, εστιάζοντας κυρίως στην ένταση του πόνου, ενώ παραλείπονται άλλες σημαντικές πτυχές, όπως η συναισθηματική λειτουργικότητα και η ποιότητα ζωής.
Η συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας (SLR) περιλάμβανε 191 μελέτες μετά από την αξιολόγηση 1286 περιλήψεων, με 101 από αυτές να είναι διπλά τυφλές τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές (RCTs). Οι μελέτες επικεντρώθηκαν κυρίως σε γυναίκες ασθενείς ηλικίας 30-40 ετών, με έμφαση στις ορμονικές θεραπείες (84,8%). Η αξιολόγηση του πόνου ήταν ο κύριος στόχος σε 49 μελέτες, ενώ 78 μελέτες δεν καθόρισαν κύριο αποτέλεσμα. Οι μελέτες παρουσίασαν μέτρια έως υψηλή μεθοδολογική ποιότητα (59,2%), με σημαντική ποικιλία στους τομείς που αξιολογήθηκαν. Ο πόνος αξιολογήθηκε στο 98,4% των μελετών, ενώ άλλοι τομείς όπως η φυσική λειτουργικότητα (29,8%) και η συναισθηματική λειτουργικότητα (6,8%) αξιολογήθηκαν λιγότερο συχνά. Διαφορετικά PROMs χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση αυτών των τομέων, με ιδιαίτερη έμφαση στα μέτρα έντασης του πόνου, όπως οι οπτικές αναλογικές κλίμακες. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες αναφέρθηκαν στο 73,8% των μελετών, αλλά πολλές δεν διευκρίνισαν τις μεθόδους αξιολόγησης. Συνολικά, τα ευρήματα υποδεικνύουν την ανάγκη για πιο ολοκληρωμένες αξιολογήσεις σε διάφορους τομείς στο μέλλον.
Η αξιολόγηση των ειδικών συμπτωμάτων της ενδομητρίωσης βασίζεται κυρίως σε δύο ερωτηματολόγια: την κλίμακα Biberoglu και Behrman (που χρησιμοποιείται σε 56 μελέτες) και το ερωτηματολόγιο Andersch και Milsom (που χρησιμοποιείται σε 7 μελέτες). Η κλίμακα Biberoglu και Behrman μετρά την ένταση του πόνου, την απώλεια της εργασιακής αποδοτικότητας και τους περιορισμούς κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, ενώ η κλίμακα Andersch και Milsom εστιάζει στην ένταση του πόνου και τη δυσμηνόρροια. Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας ανέδειξε ότι άλλα συγκεκριμένα εργαλεία, όπως το Ερωτηματολόγιο Υγειονομικού Προφίλ Ενδομητρίωσης (EHP-30), χρησιμοποιήθηκαν, αλλά λιγότερο συχνά. Οι μελέτες μέτριας έως υψηλής μεθοδολογικής ποιότητας είχαν την τάση να χρησιμοποιούν πιο σαφώς καθορισμένα και επικυρωμένα εργαλεία PROMs, ιδιαίτερα για την ένταση του πόνου και την ποιότητα ζωής, σε σύγκριση με τις μελέτες χαμηλής ποιότητας που συχνά χρησιμοποιούσαν ασαφή ή αυτοσχέδια μέτρα. Επιπλέον, η ποιότητα της διαδικασίας ανάπτυξης αυτών των PROMs διαφέρει, με το EHP-30 να αξιολογείται επαρκώς και την κλίμακα Biberoglu και Behrman να αξιολογείται ανεπαρκώς λόγω έλλειψης σαφήνειας στην ανάπτυξή της.
Συνολικά, προκύπτει η ανάγκη για πιο αυστηρά αναπτυγμένα και σαφώς καθορισμένα PROMs προσαρμοσμένα στην ενδομητρίωση, ώστε να καλύπτονται καλύτερα οι ανάγκες των ασθενών. Επιπλέον, η ανασκόπηση τονίζει την πολυδιάστατη φύση του χρόνιου πόνου ως βιοψυχοκοινωνικό ζήτημα, προτείνοντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που να συμπεριλαμβάνει διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών. Οι συγγραφείς επισημαίνουν τη σημασία μελλοντικών δοκιμών να αφιερώνουν προσοχή σε αυτές τις ευρύτερες διαστάσεις για να καλύψουν καλύτερα τις ανάγκες των ασθενών που πάσχουν από πόνο που σχετίζεται με την ενδομητρίωση.
